OVER DE BESCHUTTING TEGEN DE CHAOS
ZONDAG 21 APRIL 2024 – VAN 10:00 TOT 18:00 UUR
Op Erfgoeddag 2024 viert filosofiehuis ‘Het zoekend hert’ in Berchem-Antwerpen een dubbele verjaardag onder de noemer ‘Een filosofiehuis als thuis. Over de beschutting tegen de chaos’. Op het programma een muzikaal optreden, meerdere voordrachten, video’s en mini-expo’s. Hierbij het volledige programma.
Sinds 2009 vindt het ideële project zijn thuis in het modernistische hoekpand aan de Koninklijkelaan 43. Al 15 jaar zijn denkers, auteurs en kunstenaars hier intens actief tijdens lezingencycli, boekpresentaties, mini-expo’s, filosofische wandelingen, kleine en grotere filosofiefestivals. Inzichten en gedachten worden mee in de wereld gebracht met eigen boekpublicaties, filmproducties en kwaliteitsvolle communicatie op het internet. Het pand werd gebouwd in 1924 en bestaat in 2024 dus 100 jaar.
HUIS, THUIS, HUISELIJKHEID EN GASTVRIJHEID
Filosofische en literaire denkers kijken op dit eeuwfeest achterom en reflecteren over de thema’s ‘huis’, ‘thuis’, ‘huiselijkheid’ en ‘gastvrijheid’. Op het programma: lezingen, muziek en poëzie, videofilm, kleine expo’s, boekenstand, rondleidingen en intieme gesprekken in de sfeervolle kamers van deze filosofische mini-kosmos.
VOORDRACHTEN EN MUZIEK
Muzikant en acteur Roy Aernouts opent met een humoristisch ochtendrecital: ‘Waarover men niet spreken kan, daarover moet men zingen’. Stichter en coördinator Eddy Strauven getuigt over ‘Broze denkers en ivoren torens in de filosofie’. Essayist en cultureel ondernemer Harold Polis reflecteert rond ‘De kamer als kosmos – Over de ondergang en terugkeer van het denken.’ De kunstzinnige architecte Ikarina Lamonte treedt denkbeeldig en poëtisch in de sporen van de bevlogen art-deco-bouwmeester Louis Van Rijmenant. Auteur en filosofe Sanne Huysmans schrijft en ontvangt in de illustere gastenkamer, waar sprekers doorheen de jaren hun gesigneerde boeken achterlieten. Verder: mini-expo’s met tijdsgetuigen uit de voorbij 100 jaar en kunstwerken van Carlijn Kingma.
—
HET GEDETAILLEERDE DAGPROGRAMMA
THEMA-EXPOSITIES ‘100 JAAR ERFGOED AAN DE KONINKLIJKELAAN’ EN ‘15 JAAR FILOSOFIEHUIS’
Op Erfgoeddag 2024 viert filosofiehuis Het zoekend hert in Berchem-Antwerpen een dubbele verjaardag met een meervoudig feestprogramma. Naast lezingen en andere events zijn er gecombineerde mini-expo’s met aandacht voor zowel het historische pand aan de Koninklijkelaan als focus op de werking die zich hierin ontvouwde na renovaties in 2009-2010.
In het ideële filosofieproject zijn intussen al gedurende 15 jaar denkers, auteurs en kunstenaars actief tijdens lezingencycli, boekpresentaties, expo’s, filosofische wandelingen, kleine en grotere filosofiefestivals. Op Erfgoeddag krijgt de bezoeker een beeld van de werking van het huis: een mini-expositie met de eigen boekpublicaties en exemplaren van het trimestrieel tijdschrift (2009-2020), pancartes en booklets met overzichten van de lezingencycli en andere activiteiten.
Het modernistische pand, waarin Het zoekend hert zich sinds 2009 bevindt, werd gebouwd in 1924 en bestaat in 2024 dus 100 jaar. Opdrachtgever was een bijzonder Belgisch-Nederlands echtpaar, waarvan zowel de eerste echtgenoot als, na diens overlijden, ook de tweede echtgenoot een internationale reputatie als schermmeester genoot. Samen met de Antwerpse architect Louis Van Rijmenant bouwde het echtpaar De Vos-Meerburg een tweeledig, gecombineerd project aan de Koninklijkelaan 43 en de Hilda Ramstraat 57-59. Het echtpaar en zoon verhuisden in 1927 naar New Jersey, waar ze actief werden aan Princeton University. Later reisden gezinsleden geregeld heen en weer tussen de twee continenten, onder meer met schepen van de roemruchte Red Star Line. In hun latere leven komen nog meer prikkelende verhaallijnen voor, met tussenstappen in Antwerpen en eindigend in het mondaine Monte Carlo (Monaco). Architect Louis Van Rijmenant bouwde niet alleen meerdere panden langs de Koninklijkelaan, ook elders in de Scheldestad liet hij opmerkelijke projecten na. De bouwcombinatie op de straathoek in Berchem blijft intrigreren door de mediterrane kenmerken van zowel de gevels als de interne structuur. Naast de originele bouwplannen worden op Erfgoeddag ook getuigenissen van latere bewoners en foto’s van de recente renovaties gepresenteerd (‘voor’ en ‘na’). Architecte en poëzieliefhebber Ikarina Lamonte houdt om 15:30 uur een deskundige voordracht over de bouwmeester: ‘In de sporen van mijnheer Louis’.
Het zoekend hert, De Gouden Keten. Doorlopend.
—
THUIS IN WONDERE WERELDEN – met Carlijn Kingma
Tijdens Erfgoeddag 2024 exposeert filosofiehuis Het zoekend hert in Berchem drie ingenieuze werken van de geniale kunstenares en architecte Carlijn Kingma (1991). De tekeningen werden naar Antwerpen gebracht door prof. em. Frans Saris, een vaste vriend van het filosofiehuis. Deze vermaarde fysicus en auteur transporteerde ze vol overgave met zijn bestelwagen vanaf de inlijsterij in Utrecht tot in Berchem.
Deze en andere tekeningen van het wonderlijke multitalent tilden het filosofieproject Onze toekomst herdenken (2021-2022) op een hoger niveau. In elke videolezing van dat project liet Carlijn Kingma telkens een van haar sublieme ‘kaarten’ monteren. Het werk The Fabric of Humankind / Het weefsel der mensheid (2019/2020) geeft een geniale geschiedeniskaart weer die tot stand kwam door warmhartige samenwerking met nieuwswebsite De Correspondent van filosoof Rob Wijnberg en heel persoonlijk met historicus en auteur Rutger Bregman. Dit werk is live in het filosofiehuis te zien, gecombineerd met twee andere thematisch essentiële werken: The Babilonian Tower of Modernity / De Babylonische toren van de Moderniteit (2017) en The Chronicle of Gaia (2019).
Carlijn Kingma (1991) is een Nederlandse architecte en kunstenares die zichzelf betitelt als ‘cartograaf van de maatschappij’. Zij geniet een groeiende bekendheid om haar architectonische en metaforische pentekeningen van utopieën. Met haar afstudeerwerk in de richting Architectuur aan de Technische Universiteit Delft won ze de eerste New Babylon Award, voor het beste afstudeerproject op het snijvlak tussen kunst en architectuur. Voor haar altijd complexe kunstwerken gaat Carlijn Kingma samenwerkingen aan met andere kunstenaars en onderzoekers. In 2020 werkte ze samen met historicus Rutger Bregman uitgaande van zijn boek De meeste mensen deugen. Door Stichting Kunstweek werd zij verkozen als talent van het jaar 2022. In haar cartografieën van ideeën brengt Carlijn Kingma een politiek, sociaal en filosofisch engagement tot leven. Intussen maakte zij furore met een geëngageerd project over de rol van geld in de wereld, ze werkte er maandenlang aan: The Waterworks of Money / Het watermerk van ons geld. Een impressionante animatievideo met vele unieke tekeningen en de commentaarstem van de kunstenares is toegankelijk via de website van het platform voor onderzoeksjournalistiek Follow the Money (ftm.nl) en via www.hetzoekendhert.be.
Het zoekend hert, De Gouden Keten. Doorlopend.
—
VIDEOFILM ‘ONZE WIJK WAS GEPLAND’ – Met Henri Van den Borre
Tijdens Erfgoeddag 2024 presenteert filosofiehuis Het zoekend hert in Berchem-Antwerpen opnieuw de videofilm ‘Onze wijk was gepland’. Deze eigen productie, in samenwerking met amateur-videoclub PROVA, werd gerealiseerd voor ‘De modderen mens’, het driedaagse openingsfeest van Het zoekend hert in 2010. Een kwieke en humoristische tijdgetuige, de toen 88-jarige oudste bewoner van de laan, Henri Van den Borre (inmiddels 102 jaar) vertelt in de videofilm over de lotgevallen van de modernistische Pulhofwijk en de Koninklijkelaan. Van de film wordt tijdens Erfgoeddag ook het oorspronkelijke scenario gepresenteerd, om het verschil tussen wensdroom en realiteit te tonen.
’Onze wijk was gepland’ opent met impressies van het Antwerpse stadspanorama, met de Boerentoren, OLV-kathedraal en de Sint-Willibrorduskerk van Berchem. Vervolgens wordt ingezoomd op het oorlogsmonument op het kruispunt van de Koninklijkelaan en de Elisabethlaan, met het voorbijrazende verkeer. De eerste woorden van Henri Van den Borre: ‘Berchem was een klein dorpke’. In de film worden verder historische prenten, de originele bouwplannen van architect Louis Van Rijmenant, straatbeelden, sfeerbeelden in het nabijgelegen Middelheimmuseum en getuigenissen van de plaatselijke kapper en de kinesitherapeute vertoond. Cineast Ghislain De Clercq en zijn kompanen realiseerden beelden van de historische huisgevels maar capteerden ook interviews nabij de luidruchtige Antwerpse Ring en het oorlogsmemoriaal met Pegasus en Griekse heldin. De commentaarstem is van Eddy Strauven, stichter en coördinator van filosofiehuis Het zoekend hert.
Het zoekend hert, Yinkamer. Doorlopend.
—
THUIS IN DE GASTENKAMER – Met Sanne Huysmans
Teruggetrokken op de eerste verdieping van filosofiehuis Het zoekend hert bevindt zich ‘De kamer van de eeuwige wederkeer’. Een verrassende gastenkamer waar denkers, schrijvers en andere kunstenaars doorheen de jaren verbleven, onder de spiedende blikken van het illustere trio Lou von Salomé, Paul Rée en Friedrich Nietzsche. Tijdens Erfgoeddag kunt u de intieme ruimte uitzonderlijk bezoeken en de boeken inkijken die bijzondere gasten er signeerden en achterlieten. Schrijfster en teamlid Sanne Huysmans werkt er die zondag aan een essay over huiselijkheid en ontvangt u vriendelijk en gastvrij in deze privéruimte. Voor de liefhebbers signeert zij ter plekke haar nieuwe roman Iemand moest het doen. Haar schrijfwerk van de dag presenteert zij in een voordracht om 16:30 uur, in de lezingenruimte van Het zoekend hert.
Sanne Huysmans (1988) studeerde politieke wetenschappen en later filosofie. Haar debuutroman Rafelen werd bekroond met de publieksprijs van de Confituur Boekhandels. Iemand moest het doen, haar tweede roman, verschijnt op 11 april 2024 bij uitgeverij Koppernik in Amsterdam. Zij is bestuurder van Het zoekend hert, medeoprichter van het avontuurlijke platenlabel Aspen Edities, gediplomeerd bakker en boswachter. Zij groeide op langs de Kleine Nete, woont en werkt nu in de vallei van de Grote Nete.
Het zoekend hert, Kamer van de eeuwige wederkeer. Vanaf 10:00 uur, doorlopend. Lezing: Yang-kamer, 16:30 uur.
—
WAAROVER MEN THUIS NIET SPREKEN KAN – Met Roy Aernouts
Zelfs voor wie hem zeer goed kent, blijft de altijd geïnspireerde en meestal goedlachse muzikant en acteur Roy Aernouts een ‘mystery man’. Als bewoner van de Pulhofwijk in Berchem leeft hij ook fysiek en geestelijk zeer nabij filosofiehuis Het zoekend hert. Wat meer is: Roy repeteerde er de voorbije jaren meermaals nieuw werk, zoals voor ‘Sketch 3’, een theaterproject in hechte samenwerking met kompaan Bert Haelvoet en regisseur Herwig Ilegems. Tijdens het jubileumfeest van het filosofiehuis in 2019 vervoerde Roy Aernouts het filosofische publiek, met mededaderschap van de even absurdistische cabaretier Wim Helsen. Wat Roy ‘ter gelegen- en genegenheid van 15 jaar Het zoekend hert’ zal opvoeren blijft nog een mysterie, niet in het minst voor hemzelf. Maar zeker is dat hij voor zijn ochtendrecital zijn beste gitaar van zolder haalt en het leven zal bezingen op zijn kenmerkende speelse, ietwat ontregelende en dus altijd wijsgerige wijze. Want Roy’s filosofie valt het best in deze woorden te vatten: ‘Waarover men niet spreken kan, daarover moet men zingen’.
Roy Aernouts (1980) studeerde af in 2002 aan wat toen nog de Studio Herman Teirlinck heette. Aan de afdeling Kleinkunst had hij het geluk gitaarles te krijgen van Wannes Van de Velde. Lessen die hem muzikaal blijvend zouden tekenen. Nadat hij in 2007 de jury- en publieksprijs won op het Leids Cabaretfestival tourde hij voornamelijk in Nederland met muzikale voorstellingen waarin humor, taal en muziek centraal staan. Taal en humor speelden ook een prominente rol in de tv-reeks ‘Clinch’ op Canvas. Roy schreef hiervoor het scenario en acteerde aan de zijde van geestesgenoot Wim Helsen. Daarnaast speelde Roy in tal van voorstellingen. Zo is hij dit cultuurseizoen te zien aan de zijde van acteur Jan Decleir, muzikaal ondersteund door I Solisti in ‘Egmont’ van ‘Het Banket’. Met Gregory Frateur en de pas overleden muzikant Tom Pintens vormde Roy het surreële muziektrio ‘Los Speedy Bobs’ waarmee ze het leven bezongen met bekende en minder bekende levensliederen uit het Nederlandstalige repertoire.
Het zoekend hert, De Gouden Keten. Om 10:30 uur – 25’ – 40 plaatsen.
—
DE KAMER ALS KOSMOS. OVER DE ONDERGANG EN DE TERUGKEER VAN HET DENKEN – Met Harold Polis
Toen ten zuiden van Antwerpen de wijk werd gebouwd waar het filosofiehuis Het zoekend hert zich vandaag bevindt, was de Eerste Wereldoorlog net voorbij. Vele Europeanen gingen na 1918 koortsachtig op zoek naar een tastbaar nieuw begin voor hun continent. Elk onderdeel van het moderne leven, van politiek tot wetenschap, van religie tot architectuur, werd herdacht in de hoop een betere versie van zichzelf te vinden. Die pioniersgeest zit verborgen in de eclectische geometrische patronen van het statige hoekpand aan de Koninklijkelaan. De art deco van het gebouw en architectuur van de wijk verbindt de traditie en de avant-garde. Ruim honderd jaar later getuigt Het zoekend hert van eenzelfde wil om uiteenlopende standpunten, genres en generaties samen te brengen. Die bereidheid tot het voeren van een dialoog is vandaag geen luxe. Sommigen vinden dat het onze samenleving vooral ontbreekt aan een gedeelde cultuur, anderen ervaren een acuut gebrek aan erkenning van wie ze zijn of hoe ze hun persoonlijke leven vormgeven. Tussen die twee uitersten bevinden zich vragen die iedereen zich stelt. Hoe zal de wereld er morgen uitzien? Is vooruitgang een zaak van technologie en economisch rendement, of moeten we vooral een beter leven trachten te organiseren? Harold Polis, auteur en cultureel initiatiefnemer, zoekt naar antwoorden en gaat in gesprek.
Harold Polis (1970) is essayist en cultureel ondernemer. Hij was intendant van het festival Barokke Influencers (2023). Als uitgever richtte hij mee Meulenhoff/Manteau, De Bezige Bij Antwerpen en Polis op. Hij was medesamensteller van de Wereldgeschiedenis van Vlaanderen en de Brieven van Gerard Walschap, en bracht hij edities uit van onder andere Marnix Gijsen, Louis Paul Boon en Jef Geeraerts. Hij publiceerde de essaybundel Autonomie en andere verhalen voor kinderen van onze tijd en schrijft onder meer voor De Standaard. Tijdens de coronacrisis publiceerde Het zoekend hert een boekje met zijn essay De kamer als kosmos. Daar reflecteert hij tijdens zijn lezing op verder, post-corona en toekomstgericht. Meer info: haroldpolis.be – hetzoekendhert.be
Het zoekend hert, Yangkamer. Om 11:15 uur – 35’ – 40 plaatsen.
—
BROZE DENKERS EN IVOREN TORENS IN DE FILOSOFIE – Met Eddy Strauven
Filosofische denkers en dichters hadden niet altijd de luxe zich ergens comfortabel thuis te voelen. Sommigen groeiden op in een kelder, leefden in een ton of in een schamel huis. Anderen beleefden een gevangenschap of kozen voor isolatie. Nog anderen inspireerden zich het liefst op de zeggenschap van de open natuur, hun meest vrije thuis. Van zij die zich een warm nest met fijn uitzicht of een comfortabel kasteel konden permitteren, kan men zich afvragen in welke mate hun bewustzijn en denken door dit ‘zijn’ werd beïnvloed. In elk geval is de verhouding tot een ruimte, net zoals tot een mensengemeenschap, vaak bepalend geweest voor de oriëntatie van denkers en hun werk, zoals ook voor hun inzichten en politieke standpunten. Uitzichten vanuit een toren of een halfronde werkkamer konden klaarblijkelijk een poëtisch effect sorteren. Zoals ook de amfitheatrale lezingruimte van filosofiehuis Het zoekend hert kan inspireren en meestal tot vredevolle communicatie stimuleert, letterlijk en figuurlijk ‘op niveau’. Geen wonder dat sommigen er zich meteen thuis voelden en er zelfs vriendschappen of dé liefde vonden.
Eddy Strauven (1957) studeerde moraalwetenschappen, filosofie en filosofische praktijk, respectievelijk in Brussel en Amsterdam. Hij was leraar, syndicaal afgevaardigde, redacteur, coördinator en hoofdredacteur van enkele tijdschriften. Als stichter van filosofiehuis Het zoekend hert ° The searching deer realiseert hij filosofische lezingenprojecten, literaire publicaties, publieksfestivals en andere projecten. In 2015 richtte hij mee het Vlaams-Nederlands FORUMvoorFILOSOFIE op, in 2019 mee de Vlaamse initiatiefgroep Maand van de Filosofie. Van 2020 tot 2022 publiceerde hij tweetalige essayboekjes ter gelegenheid van UNESCO’s World Philosophy Day. Hij verzorgt de algemene promotie van Het zoekend hert en de redactie van de website en de social media: Instagram, Facebook en LinkedIn.
Het zoekend hert, Yangkamer. Vanaf 14:00 uur – 35’ – 40 plaatsen.
—
IN DE SPOREN VAN MIJNHEER LOUIS – Met Ikarina Lamonte
Met ‘thuis’ als het jaarthema van Erfgoeddag én van de Poëzieweek 2024 is een verhaal over erfgoed met een tikkeltje poëzie beslist een gepaste afsluiter. ‘In de sporen van Mijnheer Louis’ vertelt de kunstzinnige architecte Ikarina Lamonte het verhaal van Louis Van Rijmenant, bouwmeester van het art-decopand waarin filosofiehuis Het zoekend hert zijn/haar thuis vond. Ikarina Lamonte wijst u tijdens haar voordracht op een aantal waardevolle details van het gebouw die niet onopgemerkt mogen blijven. Zij voert u mee naar 1924, laat u meekijken door de ogen van een bevlogen architect en dompelt u onder in de wereld van het observeren. Kan een ontwerp, een object of een herinnering de beleving van een (t)huis beïnvloeden? Hoe kan een architect van een huis een thuis maken? En kan erfgoed hierin een rol spelen? Alleszins kan poëzie helpen om architectuur te begrijpen. Een dichter kan als geen ander de geheimen van een gebouw onder woorden brengen en ons laten stilstaan bij de schijnbaar onzichtbare elementen van architectuur. Doorheen deze vertelling worden gedichten voorgedragen die u kunnen helpen deze elementen te (h)erkennen en opnieuw te omarmen. Laat u (ver)leiden door de gevleugelde bewoordingen van een architect, met een vleugje poëzie.
Ikarina Lamonte (1996) studeerde architectuur aan de KU Leuven Campus Sint-Lucas Brussel. Tijdens haar opleiding ontdekte ze een liefde voor historische gebouwen en besloot ze haar masterstudie aan te vullen met de opleiding Erfgoedstudies aan de Universiteit Antwerpen. Deze studie verbreedde niet alleen haar blik op het potentieel van historische gebouwen, maar verruimde ook haar visie op architectuur en de toekomst ervan. Tijdens een schoolstage bij het agentschap Onroerend Erfgoed werkte zij mee aan de inventarisering van een aantal huizen langs de Koninklijkelaan in Berchem. Waaronder een bouwproject van architect Louis Van Rijmenant en wel het woonhuis van de opdrachtgevers van het pand waarin intussen filosofiehuis Het zoekend hert is ondergebracht. Sinds enkele jaren woont Ikarina Lamonte in Antwerpen en werkt zij als restauratiearchitect bij Steenmeijer Architecten. Naast architectuur heeft zij een grote liefde voor muziek, kunst en theater.
Het zoekend hert, Yangkamer. Om 15:30 uur – 35’ – 40 plaatsen.
—
ERFGOEDDAG, ZONDAG 21 APRIL 2024, VAN 10 TOT 18 UUR. IN ‘HET ZOEKEND HERT ° THE SEARCHING DEER’, KONINKLIJKELAAN 43, 2600 BERCHEM-ANTWERPEN. DOORLOPEND. GRATIS ENTREE.
—
