HOE NU VERDER? – Live slotmanifestatie – Antwerpen, zondag 3 oktober 2021

Met meer dan 220 bezoekers waren de roodpluchen zetels van de Grote Zaal van Arenberg die zondagmiddag fraai gevuld. Noch de organisatoren, noch de meeste bezoekers van het live filosofiegebeuren ‘Hoe nu verder?’ hadden zich aan zo’n toestroom verwacht. Al helemaal niet bij het begin van deze postcoronaperiode waarin veilige maatregelen plots zijn opgeheven. Hier stonden duidelijk cruciale vragen op het programma, zowel over de actuele tijd als over de toekomst, die denkende mensen bezighouden. En wellicht is de honger naar inzicht en een wijze levenshouding in deze crisistijden groter dan ooit. Dat kon tevens geconcludeerd worden uit het enthousiasme waarmee de boekenstand tussentijds werd belegerd, alsook uit de boeiende nagesprekken en de verbroederingen van auteurs en bezoekers in de foyer van Arenberg.

AANDACHT! Geniet van de vijf videoclips door in de tekst op de links met * te klikken!

Een daverende trailer*, met elektrisch gitaargeluid uit meer optimistische tijden, weerklonk klokslag 15 uur, gevolgd door een gevoelige openingssong van Chantal Acda en Niels Van Heertum: ‘Saturday Moon’. Pas daarna heette Eddy Strauven, stichter en coördinator van filosofiehuis Het zoekend hert, het hongerige publiek hertelijk welkom. “Is everybody happy?”. Die openingsvraag, wellicht geformuleerd met humoristische bedoeling, werd alras vervangen door de vraag van de dag: “Met welke filosofie kunnen we verder?” Die vraag was een van de kwesties die de kern vormden van een essaywedstrijd en vervolgens van de filosofische lezingencyclus ‘Onze toekomst herdenken’, die bijna een jaar lang via vimeo en www.hetzoekendhert.be uiteindelijk meer dan 10.000 kijkers in de ban bracht. Bedoeling van dit live evenement in hartje Antwerpen was uiteindelijk een roundup te maken van de voorbije lezingen door 18 essayisten en vervolgens nog enkele internationale denkers verder over de toekomst te laten reflecteren.

DRIE SYNTHESES DOOR DRIE VROUWELIJKE DENKERS

Dr. Tinneke Beeckman, prof. Katrien Schaubroeck en prof. Marlies De Munck deden alvast wat van hen verwacht werd. Deze academici in de wijsbegeerte brachten elk een gedegen synthese van de zes essays die zij in het voorbije jaar, tijdens het essayproject ‘Onze toekomst herdenken’, op video hadden gepresenteerd.

Dr. Tinneke Beeckman*: “Het zoekend hert had me uitgenodigd drie zondagen lang frisse, beloftevolle denkers in te leiden. Aan hen was gevraagd om een reflectie over de toekomst neer te schrijven. Ik las hun teksten één na één, en merkte hoe individueel en verschillend elke spreker, denker was, elk met een eigen stem, taal, ritme. Gek hoe iemands persoonlijkheid naar voren komt in zo’n korte tekst, als je de persoon vrij laat te zeggen wat die wil. Nu ik ze alle zes herlees, valt het me op dat er een rode draad door de teksten loopt. Elke denker heeft op zijn of haar manier twijfels bij het geloof in de maakbaarheid, de rationaliteit, het efficiëntiedenken van de voorbije decennia.”

Prof. dr. Katrien Schaubroeck* behandelde het tweede hoofdstuk van het toekomstproject, onder de noemer: ‘Denken in de kanteling’. Zij begon met een caveat, in  de geest van een van haar essayisten, Dr. Ben Overlaet. Die kritische denker waarschuwde al in zijn essaytekst voor al te hoog gespannen verwachtingen. Zo ook prof. Schaubroeck: “Het is verleidelijk om te hopen dat al onze problemen zouden opgelost kunnen worden als we maar wisten hoe we moesten denken. Maar er is geen juist denken, of beter, er is niet één juist denken, waarna we nooit meer zouden moeten denken. Met denken zijn we nooit klaar.” Toch ging zij het labyrint in, om gaandeweg tal van parels aan te wijzen, zonder daarbij op zaligmakende oplossingen te hopen. “Aloude problemen van het samenleven blijven hun kop opsteken, het denken blijft in zijn staart bijten, maar het is ondertussen toch maar weer mooi een aantal inzichten en een cirkelbeweging rijker.”

Prof. dr. Marlies De Munck* begon met te verwijzen naar de barsten die onze wereld vertoont en die ons voor problemen stellen. “Maar sommige denkers kunnen door de kieren en spleten de stuwende krachten waarnemen die erachter huishouden.” Zij ervaarde de maandelijkse bijeenkomsten in Het zoekend hert, in volle coronacrisis, als een vorm van verzet: “Zeker in het derde deel, met de titel ‘Naar een nieuwe mens in een nieuwe wereld’, kreeg het aangeboden denken iets rebels. Achter de gesloten luiken aan de Koninklijkelaan smeedden zes denkers nieuwe concepten voor de toekomst. Hun prikkelende gedachten vormden het hoopvolle sluitstuk van deze reeks.” Voor Marlies De Munck werd minstens één tendens duidelijk: “De dialectiek is zichzelf aan het heruitvinden. Ze behoudt haar rebelse karakter, maar transformeert steeds duidelijker tot een hybride, wendbaar en vooral inclusief denken, waarin het verstand een alliantie aangaat met het hart, met het lichaam, met technologie en met de natuur.”

VOORUIT, OP NAAR DE TOEKOMST

Na de pauze presenteerde Sanne Huysmans, schrijfster, politicoloog en jongste teamlid van Het zoekend hert, twee internationale gastsprekers met uitzonderlijke kwaliteiten. De nog jonge Dr. Stefan Buijsman, als onderzoeker inzake kunstmatige intelligentie (AI) actief aan de Technische Universiteit Delft, schetste beeldend het nut en de risico’s van bestaande algoritmen. Hij riep filosofen op om het trainen van kunstmatige intelligentie niet aan technici over te laten, en kritisch mee te denken over de waarden waarmee AI gevoed wordt. Schrijver, filosoof en historicus Dr. Philipp Blom sprak vanuit zijn thuisstad Wenen en vulde het mega-videoscherm en alle hersenen met een meesterlijke uiteenzetting over de kolossale uitdagingen waar de mens zich voor geplaatst ziet. Even zachtzinnig als indringend bracht hij nieuwe inzichten aan en overwoog mogelijke uitwegen. Ongetwijfeld waardevol en vernieuwend genoeg om zijn lezing in een aparte sessie aan dialogen en intense discussies te onderwerpen. Bij die gelegenheid kunnen ook de kritische beschouwingen mee in overweging worden genomen die hoofdredacteur Bert Bultinck van Knack-magazine nog voor het smullende publiek in petto had. Onder meer over het gevaar van het toenemende ‘fake news’ en de grote nood aan kritisch inzicht, degelijke informatie en ‘fact checking’.

STILL WE GUESS!

Na deze en andere lezingen zorgde het muzikale topduo steevast voor verlichting, vaak ook voor verdieping, met zinderende geluiden. Tijdens de aankondiging van nieuwe nummers maakte singer-songwriter Chantal Acda haar persoonlijke inzichten graag duidelijk. Zo, naar het einde toe: “‘Hoe nu verder?’ Wat mij betreft: ik hoop dat mensen meer willen proberen naast elkaar te staan, in plaats van tegenover elkaar”. En toen moest haar laatste song nog weerklinken, met de veelzeggende titel: ‘Still We Guess’.

Gastheer Eddy Strauven sloot klokslag 18 uur af met de allerbeste wensen, mede met behulp van een citaat van zijn leermeester, wijlen de Belgische filosoof Leopold Flam: “Zelfbewust actief zijn is niet alleen weten wat men doet of zegt, maar heel de eigen existentie zelfbewust richten, opbouwen en inrichten, samen met de anderen, die ons erkennen zoals wij ook hen.” Zijn slotwoorden waren deze: “Blijf volhouden! Wij wensen u goede moed! En zo niet, dan toch!”

Waarop een eindgeneriek* het podiumgebeuren sfeervol afsloot.

–

FOTOGRAFIE: Frank Stappaerts – EINDREDACTIE VERSLAG: Hilde Keteleer en Elli Izeboud

OP DE FOTO’S HIERONDER (van boven naar beneden): Eddy Strauven, Tinneke Beeckman, Katrien Schaubroeck, Marlies De Munck, Sanne Huysmans, Stefan Buijsman, Philipp Blom, Bert Bultinck, Chantal Acda & Niels Van Heertum.

VOOR DE VIDEOLEZINGEN VAN ALLE 18 ESSAYISTEN: Zie de startpagina van deze website.

VIDEOCLIPS TIJDENS HET EVENT: concept Eddy Strauven (Het zoekend hert) en realisatie Bert Lezy (Stonewood Filmhouse)