NIEUWJAARSBRIEF AAN ZOEKERS EN DENKERS
GOEDE MOED, OOK VOOR U!
Is het mogelijk aan een grote groep mensen intieme gevoelens, gedachten of ervaringen mee te delen zonder in verlegenheid te raken? Rondom de
jaarwende worden we overstelpt met mediatieke getuigenissen van bekenden of minder bekenden. Vaak gaat het om emotieve terugblikken, meningen en preferenties, met beschouwingen over de toekomst. Zo’n getuigenissen kunnen informeren, soms inspireren. Zelden bevatten ze echter een existentiële aansporing.
Deze nieuwjaarsbrief onthult weinig over wat ons intiem, intern of politiek beroert. Mede omdat we namens een onafhankelijke organisatie spreken – een zogenoemd ‘intiem filosofiehuis’ bovendien. In essentie wil Het zoekend hert een discrete denkplaats realiseren die beschutting biedt aan wie gedachten wil toetsen, op een hoger niveau tillen of gevoelsvol delen.
Ook in 2019 zat ons engagement verweven in vele kleinschalige en zelfs niet-publieke activiteiten. Voor de buitenwereld leek de werking van ons filosofiehuis echter volledig in het teken te staan van het jubileumfeest bij het 10-jarige bestaan. Niet geheel onterecht. De vele optredens, lezingen en andere activiteiten onder de noemer Het dansende denken van Het zoekend hert culmineerden in een wals van hart en geest. We zouden voluit kunnen vertellen over de intense ervaringen in het feestweekend, maar dat zou te ver leiden. In elk geval: de afwezigen hadden meer dan ooit ongelijk. Zelfs met bewegend beeld en klankopnames zou de sfeer moeilijk te communiceren zijn. Daarom beperken we ons tot het oordeel van één deelnemende auteur: “Wat mijn feedback betreft, alvast het volgende; namelijk dat dit festival écht ànders was dan eender welk bestaand festival – écht ànders. Dat was zeer aangenaam en verfrissend, want voor een enorm breeddenkend aangenaam publiek bovendien…”.
Belangrijker dan onze realisaties te roemen, lijkt het ons om enig inzicht te geven in onze situatie vandaag. U, die tot hier heeft doorgelezen, mag weten dat onze werking niet evident was en is. Als ideële organisatie draaien we dankzij de goede wil en inzet van enkelingen die beseffen waar het om te doen is. Nog los van precaire omstandigheden in de buitenwereld, werden we het voorbije jaar geconfronteerd met contradicties die tot het leven behoren maar die altijd onwelgevallig opdoemen. Zowel voor als na het jubileumfeest kwamen ons denken en gemoed onder druk door individuele gezondheidsproblemen in het leven van onze kerngroep. Naar het jaareinde verdwaalden we zo in een benauwende tunnel. Van daaruit moeten we opnieuw op zoek.
Mogelijk en hopelijk kunnen een volgehouden aspiratie en filosofische levenshouding perspectief bieden. In elk geval vormen tal van filosofen een verademend voorbeeld. Zelfs doorgedreven systeembouwers, zoals GWF Hegel, en hardnekkige revolutionairen, zoals Karl Marx, verwerkten diep-existentiële ervaringen in hun denken of praxis, zodat ze in meerdere opzichten blijven inspireren. Verbergen de meeste waardevolle filosofen hun pessimistische uitgangspunten niet, dan kan de kennis van hun worsteling toch vertroosting bieden. Het was overigens een late leerling van Hegel en Marx die in bedrukkende omstandigheden zijn belangrijkste werk realiseerde. Tijdens zijn opsluiting in fascistische gevangenschap combineerde Antonio Gramsci het pessimisme van de geest met het optimisme van het hart, om tot een hoopgevende houding te komen. Zijn welklinkende Italiaanse motto – “Pessimismo dell’intelligenza, ottimismo della volontà” – getuigt van internationale verwantschappen die ver terugreiken. Gramsci hoorde het parool rechtstreeks van de Franse auteur Romain Rolland, in Rome op bezoek bij de Duitse vrijdenker Malwilda von Meysenbuch, ook vriendin van Friedrich Nietzsche. Die beiden vernamen het via een student uit Basel die het optekende tijdens een cursus van Prof. Jacob Burckhardt, die daarmee het wezen van het Griekse denken typeerde: “Pessimismus der Weltanschauung und Optimismus des Temperaments”.
Wij wensen u, beste lezer, vruchtbare combinaties van verstand en temperament. Want veel in de wereld en in de enkeling kan vervangen worden, maar niet het zoekende hart dat aspireert naar inzicht, waarachtigheid en vrijheid in gemeenschap. Daarom ook proberen wij opnieuw moed te vergaren, wetend dat we niet alleen staan en dat een nieuwe generatie van goedmoedige idealisten steun behoeft. Alvast wensen we u alle geluk en voldoende genegenheid op uw solitaire en hopelijk ook solidaire wandeling doorheen de tunnel. Goede moed, hoe dan ook.
Eddy Strauven, Gastheer en coördinator,
mede namens het team van Het zoekend hert ° The searching deer
